Dasmat dibrane dikur dhe sot

Dasmat dibrane kanë një histori të pasur dhe të veçantë.

Kjo zonë e vendit është një kryeqendër e traditave dhe zakoneve të vjetra, dhe kjo reflektohet në rregullat dhe ceremonitë e dasmave.

Në të kaluarën, dasmat dibrane ishin një ngjarje me rëndësi të madhe për komunitetin, si dhe një mundësi për të treguar pasurinë dhe pushtetin.

Sot, megjithatë, me ndryshimin e kohës dhe modernizimin e shoqërisë, dasmat kanë ndryshuar edhe ato, duke u bërë më të thjeshta dhe më të modernizuara.

Megjithatë, përkundër kësaj, dasmat dibrane mbeten një moment i rëndësishëm për komunitetin dhe një shprehje e kulturës dhe identitetit së Dibrës.

Le të shikojmë më poshtë dasmat dibrane dikur dhe sot.

Dasmat dibrane dikur

Dasmat tradicionale dibrane ishin një festë spektakolare, me valle, lojëra dhe zakone që nuk përfundonin kur vinte nusja në shtëpi.

Nga ana e vajzës, nata e bojës fillonte dasmën e nuses dhe kjo ishte momenti kur vajza përgatitej si nuse.

Ajo vinte me bojë dhe vajzat e mëdha i lyenin kokën nuses me kanë arre.

Disa zakone ishin thelbësore, si përdorimi i hudhrave për të larguar syrin e keq.

Nata e bojës shoqërohej me aheng, por këndohej brenda kufijve për t’u respektuar integriteti i vajzës.

Nga ana e djalit, gëzimi shprehej në mënyra të ndryshme, duke filluar me ardhjen e hallave dhe muzikë.

Një moment kulminant në dasmën dibrane ishte ardhja e dajallarëve, të cilët hynin në fshat me solemnitet, duke u rënë lodrave dhe duke kënduar pa pushim.

Kur djali bëhej dhëndër, çdo veprim kryhej me këngë dhe lot.

Për të mbrojtur dhëndrin nga dashakeqët, një i afërm rrinte pranë derës dhe uji që lahej dhëndri mbushej enkas nga një vajzë e re.

Një moment tjetër interesant në dasmat tradicionale të Dibrës ishte rituali i mbylljes së dhëndrit në dhomën e njohur si “nata e Gjerdekut”.

Kjo praktikë zhvillohej në fund të darkës dhe zakonisht vonë në natë.

Nusja shoqërohej nga kunata, vjerra ose ndonjë anëtar i afërt i familjes, ndërsa para se dhëndri të hynte në dhomë, ai duhej të mësonte nga një burrë i rritur dhe i martuar se si duhet të sillte veten në natën e parë të martesës.

Në këtë ritual, shoqëria e dhëndrit këndonte këngë jashtë shtëpisë, që ndonjëherë ishin edhe të ngacmueshme.

Përndryshe në dasmat shqiptare tradicionale, ceremonia zgjaste për 3 ditë dhe netë dhe dasma mbahej ditën e hënë ose të enjten.

Martesa e grave të veja bëhej të marteve dhe kishin deri në 7 krushq.

Dasmat dibrane sot

Në ditet e sotme, dasma më e bukur shqiptare ka ndryshuar shumë nga ajo e kaluara, duke u adaptuar me trendet e reja dhe kohën moderne. 

Aspektet e rëndësishme të zakoneve vazhdojnë të jenë pjesë e ceremonisë së martesës, por disa rituale dhe zakone kanë humbur në kohë.

Në kohën e sotme, gjithë ditët e javës janë të dedikuara për dasma, ndryshe nga dikur kur ditët e preferuara ishin dita e hëne apo e enjte, apo stinët vjeshta dhe pranvera.

Në kohën e sotme, organizimi i dasmës ndodh në lokale publike dhe marrin pjesë burra dhe gra.

Në të kaluarën, organizimi i dasmës bëhej në shtëpitë e vajzës dhe të burrit.

Zakoni i lyerjes së nuses me bojë apo i përdorimit të hudhrave për të larguar të keqen ka mbetur në të kaluarën.

Gjithashtu, zakonet si grushtimi i nuses nga vëllai 3 herë në shpinë, thyerja e rrugës nga krushqit dhe mbyllja e dhëndrit në dhomë tani janë të shkuara në histori dhe nuk praktikohen më.

Si përfundim, shumë pak rite tradicionale mbeten nga ajo që shohim dhe dëgjojmë sot, duke krijuar kështu një ndryshim të madh në ceremonitë martesore tek shqiptarët.