Dasmat Vlonjate: Zakonet dhe traditat

Dasmat janë një nga ngjarjet më të rëndësishme në kulturën dhe traditën e çdo vendi.

Zakonet dhe traditat në dasmat vlonjate – një qytet bregdetar i jugut të Shqipërisë – kanë një rëndësi të veçantë.

Nëse një vend është i pasur me zakone dhe tradita, atëherë Vlora është një prej këtyre vendeve.

Në zonën e Vlorës dhe rajoneve përreth, traditat dhe zakonet e dasmave mbajnë një vlerë kulturore dhe historike të veçantë, të cilat kanë ruajtur karakteristikat autentike të kësaj zone për shumë dekada.

Kjo zonë është gjithashtu e njohur për festat e saj të bukura, e cila është një nga më të rëndësishmet në kulturën shqiptare.

Dasmat vlonjate janë gjithmonë të mbushura me energji dhe ngrohtësi, dhe sjellin një ndjesi të fortë solidariteti në mes të familjes dhe miqve të ngushtë.

Në vazhdim, do të përmendim disa prej këtyre traditave dhe zakoneve që janë pjesë e dasmave vlonjate dhe zonat përreth saj dhe se si ato kanë ndikuar në kulturën dhe identitetin e kësaj zone.

Pritja e nuses

Në dasmat vlonjate, një nga zakonet kryesore është shoqërimi i nuses nga një fëmijë i vogël, i afërmi i saj, gjatë rrugës drejt shtëpisë së dhëndrit.

Kur karvani dasmor afrohet në shtëpinë e dhëndrit, familja e tij del jashtë duke qëlluar armët në ajër për të festuar arritjen e nuses pa asnjë problem.

Kjo shënon kulmin e festës dhe çon në një atmosferë plot gëzim dhe kënaqësi, ku këngë, valle dhe lojra ndjekin njëra-tjetrën me intensitet të lartë.

Kur nusja vjen me dhëndrin, pritja e tyre nga të parët kërkon që vjehrra dhe vjehrrin të jenë prezent.

Pas daljes së nuses nga kali, ajo i puth dorën të dy prindërve të dhëndrit.

Pastaj, të tjerët nisin të hedhin dhuratat e tyre, duke përfshirë lekë, oriz, dhe karamele derisa ajo arrin tek pragu i shtëpisë, ku vjehrra i sjell mjaltë për të larë derën.

Sprovat me vjehrrën

Në dasmat vlonjate janë të famshme edhe sprovat me vjehrrën.

Kur nusja hyn në shtëpi, këtu fillon një ritual tjetër: ajo drejtohet menjëherë në dhomën e burrave, ku takon vjehrrën e saj në një moment të përballjes vetëm me të.

Pas kësaj, ajo rrotullohet tri herë rreth karriges ku është ulur vjehrra dhe në çdo rrotullim, ajo i puth dorën plakës.

Për çdo fjalë që vjehrra thotë, nusja duhet t’i përgjigjet duke i kthyer kokën dhe duke thënë “si urdhëroni”.

Kur rituali me puthjen e dorës së vjehrrës përfundon, nusja ulet në fronin e saj për disa orë. Pastaj, një nga nipçet e dhëndrit i heq këpucën e nuses dhe merr monedhën që ajo ka fshehur.

Nëse nusja nuk respekton këto tradita te dasmat vlonjate, vjehrra mban një qëndrim indiferent ndaj saj, dhe marrëdhëniet midis tyre tensionohen.

Përveç këtyre zakoneve, në dasmat vlonjate ka edhe një traditë të quajtur “Syrin e zi”.

Për të parandaluar “Syrin e zi”, nënës së nusës i ngjiten hudhra dhe qepë të fshehura dhe një flamur i kuq, sepse njerëzit e zonës besojne se shejtani ka frikë nga ngjyra e kuqe dhe do të largoheshin.

Përpos kesaj, është e famshme edhe vallja e zogave.

Në një cep të dhomës, një grua dhe vajzat e saj fillojnë këngën me këto fjalë: “Lum kush ka zoga shumë…”.

Në cepin tjetër gjendet një grua e vetme, e cila i përgjigjet së pari: “Ke ti, por ta marr unë…”.

Kështu, çdo herë që këto fraza përsëriten, gruaja e vetme i merr gruas që filloi këngën nga një vajzë, për të simbolizuar djemtë e saj, nëpërmjet këngës dhe vallëzimit.

Kjo valle karakteristike është e pranishme edhe në zonat përreth Vlorës dhe ka një rëndësi të veçantë në kulturën dhe traditat e Labërisë.